Πόση είναι η πραγματική αποχή στις ευρωεκλογές;

..όλοι όσοι είχαν δικαίωμα ψήφου το 2004 ήταν 8.333.095..

..συγκρίνοντας τον πληθυσμό αυτό με τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους προκύπτει μια διαφορά 1.438.778..

Άρθρο στην Ελευθεροτυπία από τον Μανόλη Δρεττάκη.

Στα τελικά αποτελέσματα των εκλογών που δίνει στην ιστοσελίδα του το υπουργείο για το σύνολο χώρας, εκτός από τη δύναμη των κομμάτων σε ψήφους και ποσοστά, δίνονται και στοιχεία για το σύνολο των εγγεγραμμένων στα εκλογικά τμήματα, των ψηφισάντων, των λευκών και άκυρων μαζί και των έγκυρων ψηφοδελτίων (στην ιστοσελίδα του υπουργείου τα λευκά θα έπρεπε να δίνονται χωριστά από τα άκυρα, όπως π.χ. τα δίνει η Ανωτάτη Εφορευτική Επιτροπή στον πίνακα των επίσημων αποτελεσμάτων που καταρτίζει).

Με βάση τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν υπολογίζεται το ποσοστό αποχής, δηλαδή το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η διαφορά των ψηφισάντων από τους εγγεγραμμένους στο σύνολο των εκλογικών τμημάτων. Στις ευρωεκλογές του 2004 το ποσοστό που υπολογίζεται με αυτό τον τρόπο είναι 36,7% (βλέπε, π.χ., «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 24/5/09). Το ποσοστό όμως, όπως θα δείξουμε στο άρθρο αυτό, είναι διογκωμένο και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνονται στον πίνακα που καταρτίζει η Ανωτάτη Εφορευτική Επιτροπή, οι εγγεγραμμένοι σε όλα τα εκλογικά τμήματα (εσωτερικού και εξωτερικού) στις εκλογές του 2004 ήταν 9.918.955, ενώ τα στοιχεία του υπουργείου για του εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους του 2004 ήταν 9.777.883. Η διαφορά αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι στο σύνολο των εγγεγραμμένων σε όλα τα εκλογικά τμήματα περιλαμβάνονται όχι μόνον εκείνοι που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, αλλά και ψηφοφόροι που δεν ψηφίζουν στις εκλογικές τους περιφέρειες. Πρόκειται για:

- Ενα σημαντικό αριθμό ψηφοφόρων που ψηφίζουν με ειδικούς καταλόγους στους τόπους όπου βρίσκονται (π.χ. στρατιωτικοί, ναυτικοί), καθώς και

- Ενα μικρό αριθμό ψηφοφόρων (δικαστικοί αντιπρόσωποι ή υποψήφιοι βουλευτές που έχουν θέσει υποψηφιότητα σε εκλογική περιφέρεια διαφορετική από εκείνη στην οποία ανήκουν).

Κατά συνέπεια, το ποσοστό αποχής δεν πρέπει να υπολογίζεται στους εγγεγραμμένους σε όλα τα εκλογικά τμήματα αλλά στους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους. Η διαφορά, όμως, στα ποσοστά αποχής που προκύπτουν από τους δύο τρόπους υπολογισμού είναι πολύ μικρή, μόλις 1% (βλέπε τον πίνακα στο τέλος του άρθρου). Η μεγάλη διαφορά προκύπτει όταν εξετάσουμε τον αριθμό των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους σε σύγκριση με τον πραγματικό πληθυσμό της χώρας ηλικίας 18 ετών και άνω.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο πραγματικός πληθυσμός της χώρας μας το 2004 ήταν 11.040.650, από τον οποίο οι 891.197 ήταν αλλοδαποί και τα 10.149.453 Ελληνες. Από τους Ελληνες, ο πληθυσμός ηλικίας 18 ετών και άνω (δηλαδή όλοι όσοι είχαν δικαίωμα ψήφου το 2004) ήταν 8.333.095. (Ο υπολογισμός αυτός στηρίζεται στα στοιχεία τής κατά ηλικίες κατανομής του πραγματικού πληθυσμού της απογραφής του 2001).

Συγκρίνοντας τον πληθυσμό αυτό με τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους προκύπτει μια διαφορά 1.438.778. Η διαφορά αυτή οφείλεται στους Ελληνες που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και οι οποίοι είτε ζουν και είναι μόνιμα εγκατεστημένοι με τις οικογένειές τους στο εξωτερικό είτε έχουν πεθάνει στο εξωτερικό και ο θάνατός τους δεν έχει δηλωθεί για να διαγραφούν.

Σε όσους ζουν και είναι μόνιμα εγκατεστημένοι σε χώρες του εξωτερικού περιλαμβάνονται:

- Εκείνοι που τη δεκαετία του '50 μετανάστευσαν κυρίως στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και το Βέλγιο και δεν επέστρεψαν στην Ελλάδα.

- Εκείνοι που στη δεκαετία του '60 μετανάστευσαν σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης (βασικά στην, τότε, Δυτική Γερμανία), αλλά και διάφορες άλλες χώρες του κόσμου και δεν παλιννόστησαν και τέλος,

- Πολιτικοί πρόσφυγες που δεν επέστρεψαν στην Ελλάδα και ζουν σε διάφορες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης και σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Ο πίνακας που ακολουθεί δίνει συνοπτικά τα στοιχεία για όσα προαναφέρθηκαν και τα ποσοστά αποχής που προκύπτουν από τους αντίστοιχους υπολογισμούς.

Η συντριπτική πλειονότητα των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους το 2004 που διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό δεν ήρθαν να ψηφίσουν στην Ελλάδα στις ευρωεκλογές. Μόνο αυτοί που διαμένουν σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είχαν το δικαίωμα να ψηφίσουν αν εγγράφονταν εγκαίρως σε ειδικούς καταλόγους για να ψηφίσουν στα κράτη όπου κατοικούν. Ελάχιστοι έδειξαν ενδιαφέρον (στις ευρωεκλογές του 2004 είχαν γραφτεί να ψηφίσουν μόνο 35.123, δηλαδή ούτε το 0,5% του πληθυσμού της χώρας ηλικίας 18 ετών και άνω, όταν είναι γνωστόν ότι μόνο στη Γερμανία ζουν γύρω στις 300.000 Ελληνες).

Με τα παραπάνω δεδομένα το ποσοστό που αντιπροσωπεύει την πραγματική αποχή στις ευρωεκλογές του 2004 δεν είναι το 36,7% που προκύπτει με βάση τους εγγεγραμμένους σε όλα τα εκλογικά τμήματα ή το 35,7% με βάση τους εγγεγραμμένους στους εκλογικούς καταλόγους, αλλά το 24,7% με βάση τον πραγματικό πληθυσμό ηλικίας 18 ετών και άνω.

Το ποσοστό θα πρέπει να ήταν το 2004 ένα από τα χαμηλότερα, αν όχι το χαμηλότερο, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτή την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα ποσοστά αποχής, που δίνονται συνήθως και στην πραγματική αποχή, θα πρέπει να έχουμε υπόψη κάθε φορά που γίνεται λόγος ή αναφέρονται ποσοστά αποχής τόσο στις ευρωεκλογές όσο και στις βουλευτικές εκλογές.

* Πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

enet