Αγράμματοι και ανιστόρητοι

ΤΟ «ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ή βαρβαρότητα», σύνθημα στις ευρωεκλογές του 2009 στην Ελλάδα, και αντικείμενο της πιο γελοίας προεκλογικής αντιπαράθεσης όλων των εποχών, ανήκει στη Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Το κείμενο της Γερμανίδας κομμουνίστριας, το 1915, ήταν «Η αστική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σ' ένα δίλημμα είτε πέρασμα στον σοσιαλισμό, είτε πτώση πίσω στη βαρβαρότητα». Το περίφημο «είτε, είτε».

ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ η σκέψη της Γερμανίδας κομμουνίστριας, σε μια εποχή που ανέτελλε η προοπτική μιας άλλης κοινωνίας, στις αρχές του 20ού αιώνα, επαναστατική απέναντι στο αστικό κράτος και απέναντι στον ιμπεριαλισμό και στον πόλεμο. Ο ιμπεριαλισμός στις αρχές του 21ου αιώνα άλλαξε μορφή και ο πόλεμος εξοβελίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο καπιταλισμός όμως κυριαρχεί και ο σοσιαλισμός παραμένει ζητούμενο.

ΣΗΜΑΙΑ έγινε έκτοτε η μεγάλη αυτή μορφή και σύνθημα στα στόματα όλων των ηγετών και προσωπικοτήτων στον έντονο διάλογο ακόμα και την πολεμική ανάμεσα στα πολυποίκιλα ρεύματα της Αριστεράς. Μαζί και η φράση της «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», η οποία έκτοτε πήρε αρκετές ερμηνείες.

Η ΠΙΟ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ήταν εκείνη που όριζε ότι ο σοσιαλισμός ούτε μπορεί να συμβιβαστεί με τον βάρβαρο και απάνθρωπο τότε (ή μήπως πάντα;) καπιταλισμό ούτε να συμβαδίζει με οποιαδήποτε βαρβαρότητα, καθώς είναι μια επιστημονική (ή ηθική) θεωρία, η οποία ως κέντρο της έχει τον άνθρωπο. Ουμανιστική. Κορνήλιος Καστοριάδης και Κλοντ Λεφόρ, με την επιθεώρηση «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Η αντιπαράθεση Καμί και Σαρτρ στη δεκαετία του '50. Ολα αυτά βοήθησαν στην πρόοδο της κοινωνικής Ευρώπης. Οσο μπόρεσε να προοδεύσει. Οχι πολύ. Οπισθοχωρώντας τώρα.

ΩΣ ΓΙΟΣ πρώην τροτσκιστή και συντρόφου του Κορνήλιου Καστοριάδη αλλά και μετέχων της Ευρωπαϊκής Παιδείας, ο Γιώργος Παπανδρέου μάλλον γνώριζε την έννοια της ρήσης (θα του την είπε άλλωστε ο Νίκος Κοτζιάς). Μάλλον όχι ο Κώστας Καραμανλής. Η προεκλογική αντιπαράθεση μ' αυτό το σύνθημα θα έδινε πολιτικό νόημα στις ευρωεκλογές, αν προσαρμοζόταν στις σημερινές συνθήκες. Οχι, δεν είναι βαρβαρότητα ο καπιταλισμός της Ευρωπαϊκής Ενωσης - θα έλεγε η Δεξιά. Ναι, είναι σοσιαλισμός αυτό που πρεσβεύουμε - θα έλεγε το ΠΑΣΟΚ. Σοσιαλισμός είναι μόνο ο υπαρκτός (που δεν ήταν και κατέστη ήδη ανύπαρκτος) - θα έλεγε η Αλέκα Παπαρήγα. Κανείς δεν θα πίστευε κανέναν, αλλά θα γινόταν πολιτική συζήτηση. Εποικοδομητική.

ΠΕΡΑΣΑΝ το πολιτικό σύνθημα για ύβρι. Οι αγράμματοι, οι ανίδεοι. Ζήτησαν την ανάκληση του ιστορικού διαζεύγματος. Οι ανιστόρητοι. Εχασαν την ευκαιρία της πολιτικής αντιπαράθεσης. Προτίμησαν τη γελοιότητα.

enet